Cahit Sıtkı: Güzel şiir yazmaktan başka ihtirasım yoktur

Tem 28, 2016 Murat Tokay Kitap 0

Türk edebiyatının çok sevilen şairi Cahit Sıtkı Tarancı’nın mektup ve makalelerinden oluşan üç kitap, ölümünün altmışıncı yılında yeniden yayımlandı. Bu kitaplarda şairin çocukluk yıllarına, edebiyat evrenine ve şiir tutkusuna yakından şahitlik ediyoruz.

Başlıktaki cümle Cahit Sıtkı Tarancı’ya ait. 1 Ocak 1953 tarihli bir mülakatta “Hayatınızdan kısaca bahseder misiniz?” sorusuna cevap verirken söylüyor: “1910’da Diyarbakır’da doğdum. İlkokuldan sonra İstanbul’a gittim. Fransız mektebinde, Galatasaray’da, Mülkiye’de okudum. İki seneye yakın bir müddet Paris’te bulundum. Uzun zamandır mütercim olarak çalışmaktayım. Evleneli bir yıldan fazla oluyor. Güzel şiir yazmaktan başka ihtirasım yoktur.” Cahit Sıtkı’nın 46 yıl süren serencamının özeti… Sıradan okurun bile hafızasında ondan birkaç dize bulunur. Bir şiirle edebiyat tarihine geçenlerden farklı olarak, çok sayıda şiirini sayabiliriz: Otuz Beş Yaş, Gün Eksilmesin Penceremden, Haydi Abbas, Memleket İsterim, Şaşırdım Kaldım, Ölümden Sonra, Desem ki…
Can Yayınları, ölümünün altmışıncı yılında usta şairi edip yönüyle de ortaya koyan üç kitap yayımladı. Avuçlarıma Sığmıyor Yıldızlar, Evime ve Nihal’e Mektuplar, Ziya’ya Mektuplar… Yeni baskıları uzun yıllardır yapılmayan bu kitaplarda -özellikle mektuplarda- Cahit Sıtkı’nın sadece şiirle olan bağına değil ailesiyle ilişkilerine, hayallerine, heyecanlarına şahitlik ediyoruz.

‘ORTALIKTA KÖTÜ ŞİİR ENFLASYONU VAR’

Avuçlarıma Sığmıyor Yıldızlar, Cahit Sıtkı’nın makalelerini ve mülakatlarını bir araya getiriyor. Hakan Sazyek’in dönemin dergi ve gazetelerini tarayarak hazırladığı bu çalışma 1995 yılında Yazılar adıyla basılmıştı. Yeni adıyla yayımlanan kitapta şairin “poetik metin”leriyle karşılaşıyoruz. Dönemin şairleri ve şiiri hakkında yaptığı değerlendirmeler, edebi anketlere verdiği cevaplar, kendisiyle yapılmış konuşmalar Cahit Sıtkı’yı edebi kişiliğiyle de daha yakından tanıma imkanı sunuyor. 1944 tarihli bir yazıda “sözde şairler”den şikayet ediyor Cahit Sıtkı “Dikkat ediyorum, İstanbul ve Ankara dahil memlekette çıkan bütün edebiyat dergilerinin müşterek vasıflarından biri de kötü şiire sahifelerinde bol bol bir yer vermeleridir. Ortalıkta adeta bir kötü şiir enflasyonu var.” 1953 tarihli röportajda bir öngörüde bulunuyor. “Birkaç yıl öncesine kadar Yusuf Ziya’yı (Ortaç) şair sanan, Orhan Veli’yi ciddiye almayan aydınlar bugün Orhan Veli’ye hayrandırlar. Bugün Kerime Nadir’i okuyanların yarın Orhan Kemal’e geleceklerinden hiç şüphe etmeyiniz.”

‘BABACIĞIM, ASIL MUVAFFAKİYET…’

“Evime ve Nihal’e Mektuplar”da Cahit Sıtkı’nın anne-babasına ve kız kardeşi Nihal Erkmenoğlu’na yazdığı 52 mektup yer alıyor. Prof. Dr. İnci Enginün’ün hazırladığı kitapta 1929’dan -şair o yıllarda 19 yaşındadır- 1954 yılına kadar yazılmış mektuplar bize ailesine son derece bağlı ve saygılı bir Cahit Sıtkı portresi sunar. Kendi kendini tahlile çalışan, kimi zaman küskün, bazı zamanlar kararlı çocuk çehresi bu mektuplarda görülür. Yine bu mektuplardan öğreniyoruz ki Cahit Sıtkı’nın hayatta tek bir ideali vardır, “şair olmak”. Şiirin dışında hiçbir şey onun ihtirası değildir. “Muhterem Babacığım ve Şefkatli Anneciğim” diye başlayan 1929 tarihli mektubunda yolunu ne kadar erken çizdiğini okuruz: “Siz haldeki saadetten mesulseniz, ben istikbaldeki şöhretimizi hazırlamakla meşgulüm. Para kazanmak! Nasıl olsa ekmeğimi çıkarabilirim… Ne diyorum, bir şey yapmak, ölmez, yıkılmaz bir abide yaratmak, işte şair mefkuresi. Babacığım, asıl muvaffakiyet göçüp gittikten sonra ardında bir eser bırakmaktadır. Bu eseri meydana getirmek için saadeti memnu telakki etmeli..”

İKİ DOSTUN MEKTUPLAŞMALARI

‘Ziya’ya Mektuplar’, Türk edebiyatının mektup türünde zirve eserlerinden biri. Cahit Sıtkı ve Ziya Osman Saba, iki büyük yazar oldukları kadar hayranlık uyandıracak derecede iki yakın dostturlar da. İki şairin lise yıllarından başlayan arkadaşlıkları Cahit Sıtkı’nın ölümüne kadar sürmüştür. ‘Ziya’ya Mektuplar’da, Cahit Sıtkı’nın Diyarbakır’dan, Paris’ten, Burhaniye’den, Ankara’dan Ziya Osman Saba’ya yazdığı mektuplar yer alıyor. İki şairin birbirlerinin şiirlerine eleştirilerini, Cahit Sıtkı’nın şiir dünyasına ve dönemin edebiyatçılarına dair görüşlerini içeren bu mektuplar, edebiyatseverlere ve genç şairlere, şair adaylarına çok şey vaat ediyor.