Bir şiiri nasıl okumalı?
Hayriye Ünal’ın şiir yazılarını topladığı Tahlil Tahrip İnşa ‘da şiir eleştirilerinin yanında bir şiir nasıl okunur, nasıl kavranır, şiirden nasıl tad alınır üzerine sıkı yazılar, şairlerin dünyasına dair psikolojik analizler yer alıyor.
“Bir şairin ölümü ben de daima bir medeniyetin kaybolması gibi bir etki uyandırmıştır. Sanırım şiiri tek başına ordu olarak görmemle ilgili… Büyük Saat’le(Turgut Uyar’ın toplu şiirleri) karşılaştığımda şiirin insanı mutlu ettiği sanılan yaşlardaydım. Bugün şiirin kişiyi mutlu etmek ya da etmemek gibi bir sorunsalı olmadığını, şiirin sorunsalını estetik, etik ve ontik çerçeveler içinde araştırmak gerektiğini kavradım… Bir şairi anlamada o şairin sözlüğünün kavranması gereklidir.” Modern Şiir Eleştirileri alt başlığıyla yayınlanan”Tahlil Tahrip İnşa” kitabından altını çizdiğim cümleler. Bu sözlerin sahibi bir şair; Hayriye Ünal. Bu yazıda “şiir eleştirmeni” kimliğiyle muhatabımız.
Hayriye Ünal edebiyat dergilerini takip eden; şiir okurunun yazılarına, şiirlerine aşina olduğu bir isim. 1997 yılından beri başta Hece, Dergah, Yasakmeyve, Varlık gibi dergilerde şiir ve şiir yazılarıyla dikkat çekti. Son yıllarda şiir eleştirilerinin ve kuram yazılarının şairliğinin önüne geçtiğini söyleyebiliriz. Belki bu bu kanıya varmamızı sağlayan şiir eleştirisine emek veren bu işi hakkıyla yapan isimlerin azlığıdır. Hayriye Ünal’ın yayınlanmış beş de şiir kitabı var.
Tahlil Tahrip İnşa, yazarın 15 yıla yayılmış şiir eleştirilerini bir arada toplandığı bir kitap. Eleştiri yazıları ama “kupkuru ve soğuk bir bakış” yok. (Kitabın ismini ise çok akademik bulduğumu belirtmeliyim.) Kitapta 34 şaire dair kırk yazı var. Yazılara konu olan şairlerin çoğunluğu Hayriye Ünal’ın ifadesiyle “ömrünü ve şiirini tamamlamış şairler”. Şairlerden bazılarını isimleri şöyle: Sezai Karakoç , Cahit Zarifoğlu, Metin Eloğlu, İlhan Berk, Ahmet Oktay, İsmet Özel, Ülkü Tamer, Lale Müldür, Arif Ay, Didem Madak…
Kitapta sadece eleştiri yok bir şiir nasıl okunur, nasıl kavranır, şiirden nasıl tad alınır üzerine de sıkı yazılar, şairlerin dünyasına dair psikolojik analizler de yer alıyor. Eleştirirken de o şairin iyi bir okuru olduğunu hissettiriyor, klişelere hapsolmayıp yeni şeyler söylüyor ve bunu cesaretle yapıyor. Eleştiri zor iş, düşman kazanma sanatı. Bir üslup içerisinde, kırıp dökmeden derdini anlatacaksın. Bu kıvamı iyi tutturuyor Hayriye Ünal. Belki tek istisnası var bu yazıların. “Haydar Ergülen Şiirleri Bizi Niçin Sarsmıyor” başlıklı yazı. Kitabının bütününde hem eğreti duruyor hem de haksız eleştiriler sıralanıyor yazıda.
Son söz olarak diyebiliriz ki Tahlil Tahrip İnşa okuru şiir atlasında dolaştırırken yeni adaları yeni coğrafyaları keşfettiriyor
- büyük saat, eleştiri, haydar ergülen, hayriye ünal, hece yayınları, sezai karakoç, şiir, şiir eleştiri, şiiri nasıl okumalı?, tahlil tahrip İnşa, turgut uyar
